Poznaj, zanim wylecisz na wakacje. Słowniczek terminów lotniskowych - cz.II

Masz kłopoty z poruszaniem się po lotnisku? To zrozumiałe. Port lotniczy jest specyficznym miejscem, w którym obowiązują procedury i zasady niespotykane nigdzie indziej. Na lotniskach także używa się słów obcych osobom, które nie korzystają z samolotów na co dzień. Aby wyjaśnić te trudne słowa warto przeczytać słowniczek, który pomoże przygotować się do wizyty na lotnisku i podróży samolotem.

Co musisz wiedzieć na lotnisku fot. Travelerdeluxe.pl

Strefa zastrzeżona – część strefy operacyjnej lotniska, gdzie oprócz ograniczonego dostępu stosowane są również inne normy ochrony lotnictwa. W praktyce oznacza to część lotniska, w której przebywać mogą tylko osoby, które są pasażerami (posiadają ważny bilet lotniczy i kartę wstępu do samolotu) lub są pracownikami lotniska (posiadają ważną przepustkę portu lotniczego upoważniającą do przebywania w tej strefie) oraz zostały poddane kontroli bezpieczeństwa. W terminalu strefa zastrzeżona obejmuje m.in. strefę wolnocłową oraz wszystkie poczekalnie odlotowe i wyjścia do samolotów (gate’y). Także płyta lotniska jest objęta strefą zastrzeżoną – wszyscy pracownicy obsługi naziemnej i służb lotniskowych, których pasażerowie widzą z okien terminala, także przechodzą kontrolę bezpieczeństwa i nie mogą wnosić na teren lotniska żadnych zakazanych przedmiotów i substancji.

Strefa wolnocłowa – część strefy zastrzeżonej obejmująca budynek terminala, w którym znajdują się sklepy i restauracje. W strefie wolnocłowej można sprzedawać towary, które nie są obłożone opłatami celnymi i podatkiem akcyzowym. Zakupów w sklepach wolnocłowych mogą dokonywać tylko pasażerowie dysponujący ważną kartą pokładową (pracownicy lotniska nie mogą tam robić zakupów). Obsługa sklepu przy kasie poprosi o okazanie tej karty, żeby sprawdzić cel lotu, bo od tego zależy wysokość naliczonego podatku.

Sortownia bagażu – miejsce, w którym bagaże nadawane przez pasażerów rozdzielane są na właściwe rejsy samolotów. Cały system sortowania jest w pełni zautomatyzowany. Bagaże ze stanowisk odprawy (check-in) trafiają taśmociągiem na jeden z dwu sorterów, czyli maszyn segregujących. Każda wyposażona jest w taśmociąg ze 114 tackami, na których lądują bagaże napływające z hali odpraw. Laserowy czytnik identyfikuje każdą walizkę czy plecak poprzez zawieszkę z kodem portu docelowego i automatycznie kieruje przesyłkę do odpowiedniej zrzutni (czyli podręcznego magazynu bagażu przeznaczonego do załadowania do samolotu). Kiedy umieszczony pod sufitem taśmociąg sortera dowiezie bagaż w pobliże właściwej zrzutni, tacka na taśmociągu przechyla się spuszczając go po specjalnej pochylni wprost w ręce pracownika obsługi naziemnej. Pracownik przenosi wszystkie bagaże ze zrzutni na wózek, którym przetransportowuje się je do samolotu.

Follow me – służba koordynacji ruchu lotniczego naziemnego (pracownicy tej służby nazywani są marshallerami lub followami). Zajmuje się prowadzeniem statków powietrznych kołujących po polu manewrowym lotniska w taki sposób, aby zapewnić ich bezpieczeństwo. Po wylądowaniu samolotu marshaller prowadzi go na właściwe stanowisko postojowe dbając o to, by nie zawadził skrzydłami o inne statki powietrzne, budynki, latarnie itp. Nazwa tej funkcji wzięła się od napisu „Follow me” (ang. jedź za mną) umieszczanego na samochodzie marshallera. Pasażerowie obserwujący pracę lotniska przez okna terminala mogą często podglądać pracę koordynatora Follow me, gdy wysiada z samochodu i pomaga pilotowi wkołować samolot na stanowisko postojowe wskazując mu właściwy tor jazdy charakterystycznymi ruchami rąk. Łatwo go rozpoznać po charakterystycznym jaskrawożółtym kombinezonie (samochód „Follow me” też najczęściej jest żółty).

Strefa Schengen – obszar na terenie Europy, na którym zniesiona została kontrola graniczna na granicach wewnętrznych. Nazwa strefy wzięła się od nazwy wioski w Luksemburgu w której w czerwcu 1985 r.  podpisany został traktat stanowiący podstawę prawną swobodnego przepływu ludzi pomiędzy państwami członkowskimi strefy.

Obecnie do strefy Schengen należy 25 państw: Belgia, Francja, Holandia, Niemcy, Luksemburg, Hiszpania, Portugalia, Monako, Austria, Włochy, San Marino, Watykan, Grecja (bez terytorium Athos), Dania (bez Grenlandii i Wysp Owczych), Finlandia, Szwecja, Islandia, Norwegia (bez Spitsbergenu i Wyspy Niedźwiedziej), Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry, Szwajcaria, Liechtenstein. Pasażerowie podróżujący z Polski do tych krajów nie przechodzą na lotnisku kontroli paszportowej. Dotyczy to również pasażerów podróżujących w tranzycie na trasie Schengen-Schengen (np. z Wrocławia z przesiadką w Warszawie do Madrytu).

„Strefa Schengen” na lotnisku obejmuje całą powierzchnię strefy zastrzeżonej terminala, do której pasażer może dotrzeć bez konieczności przechodzenia kontroli paszportowej. W tej części lotniska zlokalizowane są wyjścia (czasem używa się angielskiego słowa „gate” – czyt. gejt) do samolotów odlatujących do większości państw europejskich (wyjątek stanowią Wielka Brytania i Irlandia, a także Cypr, Bułgaria, Rumunia, Rosja i Ukraina, które nie należą do strefy Schengen).

Strefa Non-Schengen – obejmuje wszystkie kraje, które nie należą do Strefy Schengen. Dla osoby podróżującej samolotem do takiego kraju oznacza to konieczność przejścia granicznej kontroli paszportowej. Na Lotnisku Chopina strefa Non-Schengen obejmuje pirs północny i wyjścia (gate’y), którymi wchodzi się na pokład samolotów odlatujących m.in. do USA, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Cypru, Bułgarii, Rumunii, Rosji i Ukrainy, które nie należą do Schengen. Tutaj także na odlot oczekują pasażerowie podróżujący lotami czarterowymi do państw pozaeuropejskich (np. Egipt, Tunezja, Kenia, Turcja).

Tranzyt (strefa tranzytowa) – zgodnie z prawem międzynarodowym, strefa tranzytowa na lotniskach międzynarodowych jest to obszar rozciągający się pomiędzy pokładem samolotu, a stanowiskiem kontroli granicznej, który obejmuje zarówno płytę postojową, jak i pomieszczenia lotniska w terminalu. Obszar ten jest traktowany pod względem prawnym jakby nie był terytorium państwa, w którym się znajduje - umożliwia to wjazd i pobyt cudzoziemca na tym obszarze, bez konieczność przechodzenia całej procedury imigracyjnej. Dzięki temu pasażer-cudzoziemiec może przybyć na lotnisko i legalnie czekać na przesiadkę na kolejny samolot, bez formalnego przekraczania granicy. Na Lotnisku Chopina strefa tranzytowa obejmuje ten sam obszar co strefa zastrzeżona, czyli wszystkie części terminala dostępne dla pasażerów po przejściu kontroli bezpieczeństwa.

Droga startowa (ang. runway) – zwyczajowo nazywana „pasem startowym” zasadnicza część lotniska przeznaczona do startów i lądowań samolotów. Na dużych lotniskach ma nawierzchnię betonową lub asfaltowo-betonową, na mniejszych może mieć nawierzchnię naturalną (trawiastą lub żwirową),. Długość drogi startowej na lotnisku powinna wystarczać na: a) rozbieg - od momentu rozpoczęcia startu samolotu aż do osiągnięcia bezpiecznej szybkości pozwalającej na oderwanie się od drogi i wzlot, b) dobieg - wystarczającą dla wytracenia szybkości przy lądowaniu, od momentu zetknięcia z nawierzchnią drogi do zatrzymania samolotu. Lotnisko Chopina ma dwie krzyżujące się drogi startowe o nawierzchniach asfaltobetonowych, które zapewniają możliwość lądowania praktycznie wszystkim typom samolotów pasażerskich i transportowych (np. Boeing 747-400, Airbus A380, C5A-Galaxy). Droga startowa DS1 (azymut  114°34’19”) ma wymiary 2800x50 m. Droga startowa DS3 (azymut 151°46’28”) ma wymiary 3690x60 m.

Pas startowy - potocznie termin ten zakorzenił się jako określenie tożsame z drogę startową, jednak w praktyce jest tak tylko na małych lotniskach, gdzie droga startowa ma nawierzchnię naturalną. W dużych portach lotniczych (takich jak Lotnisko Chopina) pojęcie pasa startowego obejmuje utwardzoną drogę startową wraz z pustą przestrzenią wokół niej, najczęściej porośniętą trawą. Np. krótsza droga startowa DS1 na Lotnisku Chopina ma wymiary 2800x50 m, a jej pas startowy: 2920x300 m.

Droga kołowania – utwardzony pas drogowy wytyczony na lotnisku, którym samoloty kołują (czyli przejeżdżają na kołach) z miejsca postojowego na miejsce startu, lub – po wylądowaniu – opuszczają drogę startową i docierają na miejsce postojowe. Drogi kołowania pozwalają również dojechać samolotem do hangarów lub innych instalacji lotniskowych. Drogi kołowania są nazywane literami i cyframi (alfanumerycznie). Na Lotnisku Chopina mamy 24 drogi kołowania, nazywane kolejnymi literami alfabetu łacińskiego: od A-alfa, do Z-zulu.

Operacja lotnicza – w technicznym żargonie lotniczym określa się w ten sposób każdy start, przelot lub lądowanie samolotu. Operacją lotniczą jest również nieudane lub przerwane podejście do lądowania. Na Lotnisku Chopina w ciągu roku odbywa się około 140 tys. operacji lotniczych. Na największym lotnisku świata w Atlancie (USA) – prawie milion.

Płyta postojowa – utwardzona przestrzeń na lotnisku służąca do postoju samolotów.

Stanowisko oddalone – miejsce postoju samolotu wyznaczone na płycie lotniska, ale nie bezpośrednio przy terminalu. Pasażerowie dowożeni są na to stanowisko autobusem i na pokład samolotu dostają się po schodkach podstawianych przez agenta obsługi naziemnej. Na stanowiskach oddalonych zwykle ustawiane są samoloty, które nie mają technicznej możliwości dokowania do rękawa (np. są zbyt małe). Czasem powodem są przyczyny operacyjne – zdarza się, że przy terminalu akurat nie ma wolnego miejsca, bo wszystkie stanowiska są zajęte lub zarezerwowane. Niektóre linie lotnicze prowadzą też politykę ograniczania kosztów i rezygnują z rękawów ze względu na cenę tej usługi (choć akurat na Lotnisku Chopina opłata za dokowanie przy rękawie i opłata za obsługę na stanowisku oddalonym jest praktycznie taka sama).

Stanowisko kontaktowe – miejsce postojowe dla samolotów znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie terminala. Umożliwia dostawienie do drzwi samolotu tzw. rękawów i wprowadzanie i wyprowadzanie pasażerów bezpośrednio z/do strefy tranzytowej terminala.

Pole manewrowe – część pola naziemnego lotniska przeznaczona do wykonywania startów, lądowań i kołowania samolotów (nie obejmuje płyt postojowych).

Wieża kontroli ruchu lotniczego – specjalny wysoki budynek z którego odbywa się kontrola ruchu lotniczego na polu manewrowym lotniska i w obszarze przestrzeni powietrznej w pobliżu lotniska. Kontrolerzy pracujący na wieży dbają o porządek i bezpieczeństwo ruchu samolotów na lotnisku. Zajmują się m.in. wydawaniem zezwoleń na start i lądowanie, kontrolują ruch samolotów na drodze startowej oraz tuż po starcie i tuż przed lądowaniem, a także koordynują ruch samolotów i pojazdów na drogach kołowania i płytach postojowych przed startem i po lądowaniu. Na Lotnisku Chopina kontrolerzy ruchu lotniczego pracują w białej wieży z charakterystyczną półkulą na dachu (jest to osłona radaru kontroli lotniska), znajdującej się po przeciwległej do terminala stronie pasów startowych.

Korytarz powietrzny - droga lotnicza, wydzielona z przestrzeni powietrznej jako obszar przeznaczony do lotu samolotów, w którym obowiązują specjalne warunki lotu zapewniające bezpieczeństwo. Szerokość korytarza powietrznego krajowego wynosi 10 mil morskich, międzynarodowego 20 mil morskich. Dolną podstawę korytarza określa się na wysokości co najmniej 900 m, górna sięga do 12 km. Korytarze prowadzące bezpośrednio do lotnisk wyznacza się w taki sposób, aby przebiegały nad jak najmniej zurbanizowanymi terenami, tak aby hałas silników samolotów był odczuwalny przez jak najmniejszą liczbę mieszkańców.

Terminal pasażerski - budynek lub zespół budynków, będących wydzieloną częścią portu lotniczego przeznaczoną do obsługi ruchu pasażerskiego i świadczącą usługi na rzecz pasażerów. Terminale lotnicze dzielą się na krajowe i międzynarodowe. Te ostatnie z reguły składają się z pomieszczeń przeznaczonych do odpraw bagażowo-celnych i paszportowych, mają też wydzieloną strefę tranzytową, w której znajdują się sklepy wolnocłowe, restauracje, kawiarnie, pomieszczenia wypoczynkowe (np. pokoje do opieki nad dzieckiem, salony Executive Lounge), kaplice itp. W dużych portach liczba terminali może być znaczna (np. Londyn Heathrow ma ich pięć). W Warszawie mamy obecnie dwa terminale pasażerskie: Terminal A – służący do obsługi pasażerów lotów rozkładowych i czarterowych (krajowych i międzynarodowych) oraz Terminal General Aviation – służący do obsługi małych prywatnych samolotów biznesowych i turystycznych. Na Lotnisku Chopina mamy ponadto Terminal Cargo, w którym odprawiane są towary.

Obsługa naziemna (z angielskiego nazywana również handlingiem) - to wszystkie usługi wykonywane w porcie lotniczym na rzecz przewoźników lotniczych. Pojęcie to obejmuje m.in.: obsługę pasażerów w terminalu; obsługę bagażu (w tym poszukiwanie bagażu zagubionego); obsługę płytową i kabinową samolotów (załadunek bagażu do luku, sprzątanie itp.); zaopatrywanie samolotów w paliwo, smary i inne materiały techniczne; obsługę operacyjną lotu i administracyjną załóg statków powietrznych (wystawianie dokumentów przewozowych, pobieranie płatności); transport naziemny pomiędzy samolotem i dworcem lotniczym (podstawianie autobusów i schodków do samolotu); obsługa w zakresie zaopatrzenia pokładowego statków powietrznych (np. catering).

Obsługę naziemną może zapewniać: a) zarządzający portem lotniczym, czyli podmiot administrujący i zarządzający infrastrukturą portu lotniczego, b) agent obsługi naziemnej (agent handlingowy) lub c) samodzielnie przewoźnik lotniczy w ramach własnej obsługi naziemnej. Na Lotnisku Chopina obsługę naziemną zapewnia 16 agentów handlingowych.

Agent handlingowy – firma wykonująca usługi w porcie lotniczym na rzecz przewoźników lotniczych (po angielsku taką działalność nazywa się „handlingiem”, stąd też wzięło się określenie „agent handlingowy”). Oprócz obsługi naziemnej i administracyjnej samolotów oraz obsługi pasażerów, agenci handlingowi mogą zajmować się również dostarczaniem paliwa i cateringu, czy sprzedażą biletów lotniczych lub prowadzeniem infolinii telefonicznej (o zakresie działalności decyduje koncesja udzielana przez Urząd Lotnictwa Cywilnego). Na Lotnisku Chopina funkcjonuje 16 koncesjonowanych agentów handlingowych, z których trzej najwięksi: LS Airport Services, Warsaw Airport Services oraz Balic Ground Services, zajmują się obsługą samolotów pasażerskich.

źródło lotnisko-chopina.pl